Oedeem

Wat is oedeem en hoe ontstaat het?

Oedeem is een opeenhoping van vocht in de huid. Dit zorgt voor zwelling van een lichaamsdeel en geeft een zeurend, zwaar en vermoeid gevoel.  Er bestaan verschillende factoren die het oedeem kunnen verergeren: extreme warmte/kou, wondjes, zonverbranding en knellende kleding. Daarnaast kan oedeem gaan verharden wanneer dit onbehandeld blijft. We spreken dan van fibrose.

Er bestaan verschillende vormen van oedeem, namelijk:

Lymfoedeem

Het lichaam bevat een lymfesysteem. Deze reguleert de vochthuishouding en het afweersysteem in het lichaam. Het lymfesysteem bestaat uit lymfevaten en lymfklieren. De klieren filteren, reinigen en ontsmetten het weefselvocht. Zo worden ziekteverwekkers uit het lichaam verwijdert.  Wanneer er klieren of vaten beschadigd zijn, kan de doorstroming van het lymfevocht worden belemmerd. Het vocht kan zich dan op gaan stapelen in omliggend weefsel.

Primair lymfoedeem
Wanneer er gesproken wordt van een primair lymfoedeem, gaat het om een aangeboren afwijking aan het lymfesysteem. Dit kan direct na de geboorte tot uiting komen, maar het is ook mogelijk dat het pas op latere leeftijd zichtbaar wordt. Vaak is er dan sprake geweest van een “trigger” zoals een trauma (overbelasting, wond, ongeval, etc.)

Secundair lymfoedeem
Secundair lymfoedeem ontstaat door invloeden van buitenaf en is geen aangeboren afwijking. Hierbij kunt u denken aan: wondroos, wonden, botbreuken, operaties. Ook komt het vaak voor na behandelingen tegen kanker. Door radiotherapie kunnen de lymfevaten die in de huid gelegen zijn worden beschadigd en door middel van operaties is het soms noodzakelijk om lymfeklieren te verwijderen. Dit is ter preventie van uitzaaiingen. De cyclus van het lymfesysteem wordt op deze wijze verbroken en het lymfevocht kan niet meer worden opgenomen door de lymfeklieren.

Veneus oedeem (chronische veneuze insufficiëntie, CVI)

Deze vorm van oedeem wordt veroorzaakt, doordat de kleppen in de aderen niet goed meer sluiten. Hierdoor kan het bloed moeilijker terug stromen naar het hart. Ook het lymfevocht wat aan het bloed wordt afgegeven, kan niet goed worden afgevoerd. Dit zal zich als eerst uiten als zwelling rond de enkels. Vervolgens ontstaat er een hoge druk en de bloedvaten verwijden, waardoor er spataderen ontstaan. Over het algemeen komt dit vaker voor bij oudere, invaliden mensen en zwangere vrouwen.

Lipoedeem

Dit is een chronische pijnlijke ziekte, waarbij er sprake is van vettoename rond de benen, heupen, billen en eventueel armen.  Wanneer dit onbehandeld blijft kunnen ook de lymfevaten beschadigd raken door de hoge druk en dan komt er een lymfoedeem bij. Vaak is te zien dat er op de benen snel blauwe plekken ontstaan op de benen.

Locatie

Lymfoedeem kan op alle plaatsen van het lichaam ontstaan. Dit is afhankelijk van de plaats waar het lymfesysteem is beschadigd of waar lymfeklieren zijn weggehaald.

Veneus oedeem komt voornamelijk voor aan de benen.

Lipoedeem komt vrijwel alleen bij vrouwen voor en is altijd aan beide benen. Het is mogelijk dat het ook in de armen of rond de billen en heupen ontstaat.

Behandelmogelijkheden

Hiervoor kunt u terecht bij het hoofdstuk “Oedeemtherapie”